"Oświeceniem nazywamy wyjście człowieka z niepełnoletności, w którą
popadł z własnej winy. Niepełnoletność to niezdolność człowieka do
posługiwania się swym własnym rozumem, bez obcego kierownictwa.
Zawinioną jest ta niepełnoletność wtedy, kiedy przyczyną jej jest nie
brak rozumu, lecz decyzji i odwagi posługiwania się nim bez obcego
kierownictwa. Sapere aude! Miej odwagę posługiwać się swym własnym
rozumem - tak oto brzmi hasło oświecenia.
Zawinioną jest ta niepełnoletność wtedy, kiedy przyczyną jej jest nie
brak rozumu, lecz decyzji i odwagi posługiwania się nim bez obcego
kierownictwa. Sapere aude! Miej odwagę posługiwać się swym własnym
rozumem - tak oto brzmi hasło oświecenia.
(...) To bardzo wygodne być niepełnoletnim. Jeśli posiadam książkę,
która zastępuje mi rozum, opiekuna duchownego, który zamiast mnie
posiada sumienie, lekarza, który zamiast mnie ustala moją dietę itd.,
itd. - nie muszę sam o nic się troszczyć.
Nie potrzebuję myśleć, jeśli tylko mogę za wszystko zapłacić;
inni już zamiast mnie zajmą się tą kłopotliwą sprawą."
Immanuel Kant, Co to jest oświecenie?